„Do Słowackiego nie mam nic. Nawet szacunku”. „Mówisz, Adamie, żeś narodu wieszczem, a tak naprawdę jesteś zwykłym leszczem”. „Juliusz. Poeta niby polski, a jednak Słowacki” – to tylko łagodniejsze inwektywy rzekomo rzucane sobie nawzajem przez dwóch narodowych wieszczów. Autentyczny konflikt sprzed niemal dwustu lat odżył jako hit internetu. Liczne memy obrazują wzajemną niechęć dwóch poetów romantycznych. Spróbujmy dowiedzieć się, o co chodziło w pojedynku wieszczów oraz jakie argumenty przytaczał team Mickiewicz, a jakie team Słowacki. 

Adam Mickiewicz – urodzony 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka. Patriota, poeta, emigrant, bibliotekarz, nauczyciel akademicki, mąż i ojciec. Miłośnik stepów. Juliusz Słowacki – urodzony 4 września 1809 w Krzemieńcu. Również poeta, patriota i emigrant, rentier, wieczny kawaler, w dodatku wątłego zdrowia. Obaj panowie byli utalentowanymi twórcami romantycznymi. Mają tyle cech wspólnych. W czym więc problem? Czy Słowacki czuł się gorszy przy starszym koledze? 

Jak wiemy, zarówno Mickiewicz, jak i Słowacki wyemigrowali do Paryża. Do konfrontacji poetów, jak głosi anegdota, doszło w 1840 roku, w Boże Narodzenie. Bracia Eustachy i Romuald Januszkiewiczowie postanowili zaprosić na uroczystą kolację około czterdziestu gości, polskich emigrantów, a najważniejszym z nich był Adam Mickiewicz, który dzień wcześniej, bo w Wigilię, obchodził imieniny oraz urodziny i całkiem niedawno wygłosił pierwszy wykład w College de France. Zaproszonemu towarzystwu miło mijał czas na muzykowaniu i rozmowach przy winie. Po północy goście zasiedli przy stole – Mickiewicz umiejscowiony został naprzeciwko Słowackiego. Dawny znajomy autora „Pana Tadeusza”, Korsykanin Ottavi, wygłosił laudację na cześć poety. Mickiewicz podziękował. Wtem od stołu wstał Słowacki i zabrał głos. Miał przygotowane kunsztowne przemówienie z tej okazji. 

W emocjonalnym monologu pełnym ozdobników stylistycznych znalazło się nie tylko wiele pochwał, ale również przytyków w stronę Mickiewicza. Słowacki uznał, że jego rywal lekceważy innych poetów. (Mickiewicz wyraził opinię na temat poezji autora „Kordiana”, że to piękna świątynia, ale bez Boga – widocznie słowa te uraziły Słowackiego). Przemówienie zostało nagrodzone oklaskami. Nagle wstał Mickiewicz trzymający kielich w ręku. Zaczął mówić tak, by załagodzić sytuację. Kiedy padły znamienite słowa: „Dla poety jedna jest droga! Stąd – przez miłość – tam – do Boga!”, wszyscy goście wzruszyli się i padli sobie w ramiona. Plotka głosi, że uściskali się nawet Słowacki i Mickiewicz, a później, biorąc się pod ręce, wspominali miasto ich młodości – Wilno. Czy przyczyną tego wybuchu uczuć nie był przypadkiem alkohol? W każdym razie wydarzenia z uczty z 25 grudnia 1840 r. przeszły do historii jako pierwszy beef, czyli pojedynek (w tym przypadku wieszczów) na słowa (i fristajl, bo obaj poeci sporo improwizowali). 

Mickiewicz miał łatwiej – jego teksty szybko trafiały pod strzechy. A Słowacki uchodził za niezrozumiałego, nawet przez Eustachego Januszkiewicza, swojego wydawcę. Styl autora „Pana Tadeusza” był bardziej przystępny, a Słowackiego – efektowny. Poetów różniła również kwestia odzyskania przez Polskę niepodległości. Według poety z Krzemieńca poezja powinna nawoływać do walki. Z kolei jego rywal sprawę narodowowyzwoleńczą ujmował w swoich tekstach w sposób niejasny, zawoalowany (kim jest tajemniczy mąż określony jako czterdzieści i cztery?), ponadto kazał czekać narodowi na cud (kiedy pojawi się ów wskrzesiciel narodu?). Podobieństwo imion bohaterów najważniejszych dramatów wieszczów – Konrada i Kordiana – nie jest przypadkowe, ponieważ Słowacki polemizował z Mickiewiczem na temat kreacji bohatera romantycznego. 

Z dzisiejszej perspektywy trudno rozstrzygnąć, która ze stron odwiecznego konfliktu wieszczów ma rację. Obaj twórcy, choć tak różni, zapamiętani zostali jako wybitni romantycy. Dziś możemy się pośmiać z memów i sfabrykowanych przytyków (rzeklibyśmy – dissów) obydwu poetów, które tworzą internauci. A Wy do którego teamu należycie? Kto jest Wam bliższy? Mickiewicz czy Słowacki? Może uznajecie cały ten spór za istny dramat (romantyczny w dodatku…)? A może taka natura wieszczów, że są na siebie wściekli?