Boże Narodzenie to jedna z nielicznych okazji, w której zachowała się tradycja wysyłania listów i kartek okolicznościowych z życzeniami. Tradycyjna korespondencja to przepiękny zwyczaj i tylko od naszego zaangażowania zależy, czy przetrwa na następne lata i będzie podtrzymywana. Nie jestem zwolenniczką ckliwych opisów zamieszczanych na bożonarodzeniowych kartkach przez ich producentów, dlatego przedstawiam sześć propozycji staropolskich życzeń świątecznych – fragmentów poezji klasyków literatury.

Szczęśliwa nocy, w którą się nam rodzi

Dzień jasny, światło wszystkiemu stworzeniu,

I w któréj brudach i okropnym cieniu

Słońce jaśniejsze nad codzienne wschodzi.

 

(...) Szczęśliwa stajni, szczęśliwe pieluchy,

Które się boskich członeczków tykają;

Szczęśliwy i żłób, szczęśliwe i siano;

 

Szczęśliwsze jednak nad wszystko pastuchy;

Sądzę, że naprzód dzieciątko witają,

I do zbawienia powstali tak rano.

Mijają lata, ale pewne rzeczy nadal są aktualne. Tak jak magiczny klimat Bożego Narodzenia uchwycony przez Jana Andrzeja Morsztyna, XVII-wiecznego poetę, w sonecie Na Boże Narodzenie. Ten barokowy utwór idealnie nadaje się jako dopełnienie życzeń na kartce bożonarodzeniowej.

Jest w moim kraju zwyczaj, że w dzień wigilijny,

Przy wzejściu pierwszej gwiazdy wieczornej na niebie,

Ludzie gniazda wspólnego łamią chleb biblijny

Najtkliwsze przekazując uczucia w tym chlebie.

(...) Braćmi się znowu poczyńmy, przebaczmy krzywdy, gdy trzeba.

Podzielmy się opłatkiem, chlebem pokoju i nieba.

Opłatek Cypriana Kamila Norwida to jeden z najpiękniejszych i zarazem najbardziej znanych wierszy o tematyce bożonarodzeniowej. Klasyka zawsze się obroni, toteż przedstawiamy go jako genialną propozycję tradycyjnych świątecznych życzeń. Z pewnością ich adresat nie przejdzie obok nich obojętnie.

Miłośnikom historii literatury polskiej i polszczyzny z pewnością przypadnie do gustu pieśń nieznanego autorstwa pochodząca z początku XVI wieku. Tak zwany Kanoncjał Przeworszczyka poleca się jako zawartość tradycyjnej kartki bożonarodzeniowej. Archaiczna polszczyzna tworzy niepowtarzalny klimat!

Chrystus się nam narodził,
Jenż dawno powieszczon był,
W Betleem żydowskiem mieście,
Z Panny Maryi czyście.
Hallelujah.

Gdy pasterze w nocy paśli,
Stanął przy nich anjoł spasny,
Ktorzy widząc jasność boską
Bali się bojaźnią ciężką.
Hallelujah.

Rzekł im anjoł: Nie bojcie się,
Ale owszem weselcie się,
Narodził sie zbawiciel wam,
Ktory rzeczon Chrystus Pan.
Hallelujah.

Teraz wszyscy śpiewajmy
A Panu Chrystowi dziękujmy,
Bo mu przysłusza śpiewać z anjoły w radości:
Chwała tobie na wysokości!
Hallelujah.

Fragment wiersza Gwiazda Leopolda Staffa – jednego z najwybitniejszych polskich twórców literackich XX wieku – również dobrze sprawdzi się jako dopełnienie krótkich bożonarodzeniowych życzeń. To jeden z nielicznych utworów, który nie nawiązuje do symboliki chrześcijańskiej, przez co ma najbardziej uniwersalny charakter.

Świe­ci­ła gwiaz­da na nie­bie,

Srebr­na i sta­ro­świec­ka,

Świe­ci­ła wi­gi­lij­nie,

Każ­dy zna ją od dziec­ka.

 

Zwi­sa­ły z niej z wy­so­ka

Dłu­gie, błysz­czą­ce pro­mie­nie,

A każ­dy pro­mień to było

Jed­no świą­tecz­ne ży­cze­nie. (...)

 

Przy wigilijnym stole

Łamiąc opłatek święty,

Pomnijcie, że dzień ten radosny

W miłości jest poczęty;

 

Że, jako mówi wam wszystkim

Dawne, odwieczne orędzie,

Z pierwszą na niebie gwiazdą

Bóg w waszym domu zasiędzie.

Na końcu naszego zestawienia nie mogło zabraknąć znanego wiersza Przy wigilijnym stole Jana Kasprowicza – czołowego przedstawiciela Młodej Polski. Lata mijają, ale pewne symbole wciąż pozostają niezmienne.